Recreatieve verstoring

Een van de argumenten die aangehaald worden om kritisch te zijn over de uitbreiding van het Roompot Beach Resort is druk op de natuur. Terwijl er in de plannen te lezen valt dat er veel nieuw groen wordt ontwikkeld. In de ‘Ontwikkelingsvisie’ staat: “waterelementen, beplantingssingels en “(groepen) vrijstaande bomen die een beschut milieu als boszoom biedt”. Hoe kan het dan dat de natuurwaarden tóch worden bekritiseerd? 

Zo broedt meer dan 80% van alle Nederlandse strandplevieren in het Deltagebied, waarmee het een essentieel gebied is voor het voortbestaan van de soort. En dat komt ook precies omdat dit gebied perfect is voor zulke vogels.

Wat zo kenmerkend is aan deze vogels is dat het vaak ‘pioniers’ zijn. Soorten die zich thuis voelen op plekken die veranderen. Een zandbank die zo hoog is opgestuwd dat ze permanent drooggevallen is of een schelprijke hoge schor. Plekken die in de natuur ‘spontaan ontstaan’, zich ontwikkelen en met de jaren steeds meer begroeid raken, tot ze op een moment permanent tot het land behoren, of door veranderende omstandigheden opnieuw kopje onder gaan.

Maar eigenlijk bestaan die plekken nauwelijks meer, want wij beschermen onszelf goed als mensen. We werpen dijken op, bouwen afsluitbare keringen, vullen het strand aan als iets is weggeslagen, enzovoorts. Het is nou eenmaal zo dat wij mensen niet zo goed kunnen omgaan met dynamische gebieden. Je wilt per slot van rekening niet huis en haard verzwolgen zien worden door de zee.

Gelukkig lijken veel van onze ‘harde’ plekken toevallig op de dynamische plekken die ze gewend waren. De zeedijken lijken op drooggevallen schelpenstranden en in de inlagen liggen vaak veilige eilandjes die wat weghebben van een hoog schor. Zo lang we daar niet teveel aan prutsen, komen we eigenlijk nog best goed weg met onze drang naar veiligheid, vanuit vogelperspectief gezien.

En als dat te vaak optreedt verlaten ze hun nest en mislukt het broedsel. Met de opkomst van de elektrische fiets en ‘fatbikes’ neemt het bereik toe en dus ook het potentieel verstoorde gebied.
(Bron: Vogelbescherming, Verstoring van vogels door recreatie – https://www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/verstoring-van-vogels-door-recreatie).

Er wordt door lokale gemeenschappen vaak hard gewerkt aan bescherming van deze nestjes. Dat gebeurt onder meer door plaatselijk afzettingen aan te brengen zodat het risico dat je per ongeluk bovenop een nestje stapt minimaliseert. Samen met goede voorlichting en begrip van de omgeving voelen de bewoners van zulke gebieden zich steeds meer ‘ambassadeur’ voor deze vogels. Dit is belangrijk werk, al moet de kanttekening gezet worden dat studies laten zien dat de algemene drukte verlagen de beste manier is om kustbroedvogels te beschermen. Alleen met rasters of kooien werken zal niet voldoende zijn.
(Bron: Deltamilieuprojecten, Plevieren op Nederlandse zeedijken – https://deltamilieuprojecten.nl/actueel-item/het-effect-van-recreatie-op-het-broedgedrag-van-plevieren-op-zeedijken/).

Behalve de vogels die hier specifiek komen broeden, herbergt de delta ook veel ‘wintergasten’. Vogels die uit andere streken bij ons komen overwinteren. Ze komen specifiek naar onze streek toe voor voedsel en om op krachten te blijven. Ook zij hebben er baat bij zo ongestoord mogelijk te kunnen zoeken naar eten. Daarbij zijn ze afhankelijk van het getij, als de slikken droogvallen kunnen ze voedsel zoeken. De foerageertijd is daarom telkens beperkt. Elke keer als ze moeten opvliegen kost het energie, energie waar ze in de koude wintermaanden erg zuinig op moeten zijn. Het effect van een passant met hond is klein, maar meer passanten betekent meer effect. Luxere accommodaties zorgen ervoor dat recreanten onze streek jaarrond kunnen bezoeken en daardoor in de winterperiode voor extra drukte zorgen. 

Je zou zeggen dat we qua natuurbescherming onze zaken in Nederland op orde hebben. Natura-2000 en de Wet Natuurbescherming (voorheen de Vogel- en Habitatrichtlijn) zouden moeten borgen dat toename van dergelijke verstoringen niet kunnen optreden. En ook voor dit project is de verplichte Natuurtoets opgesteld. Daarin benoemt het ecologische bureau, door de ontwikkelaar ingehuurd, hetzelfde als wat ik in dit stuk benoem. Alleen hun conclusie bedraagt: “gezien de huidige aanwezigheid van toeristen en het huidige gebruik van het gebied als recreatiegebied en vanwege de aard en omvang van de ontwikkeling in het plangebied worden geen significante effecten op soorten, habitats van soorten of habitattypen in het Natura 2000-gebied verwacht als gevolg van landrecreatie.”. Verder zonder enige onderbouwing of bron, waardoor het op geen enkele manier bewezen is dat dit klopt. Daardoor is dit mijns inziens een inhoudsloos schrijfsel. Maar, aangezien het ecologische bureau dit heeft opgeschreven, staat de juridische en praktische bescherming van onze natuur buiten spel.

Wij koesteren ons eiland van rust en ruimte, dat geldt ook voor vogels. Die rust staat onder druk. Dat gaat dus niet alleen over de rust in het broedseizoen, maar ook daarbuiten. Daarom horen we zo kritisch te zijn op uitbreidingen van recreatie. Uitbreidingen van hoeveelheid bezoekers, wat die bezoekers tijdens hun verblijf doen en ook wanneer ze er zijn. En helaas, hoe mooi ze ook zijn, de waterpartijen met beschutte boszoom zijn dan slechts een doekje voor het bloeden.

Opiniestuk E. Mahieu